Α)Απλοί χρωματισμοί εσωτερικών τοίχων με πλαστικά χρώματα

 Στους χρωματισμούς αυτούς διακρίνουμε τα εξής στάδια :

 1. Καθαρισμός

Καθαρίζουμε καλά την επιφάνεια του τοίχου και την τρίβουμε με χοντρόκοκκο γυαλόχαρτο Νο 4 ή Νο 3. (Το ίδιο με αυτό που τρίβουμε τα ξύλινα δάπεδα). Προσέχουμε ώστε να μην υπάρχει κατά τόπους υγρασίας στην επιφάνεια του τοίχου. Ο χρωματισμός πρέπει να γίνεται με απόλυτα στεγνή και καθαρή επιφάνεια. 

2. Αστάρωμα

Το αστάρωμα γίνεται με μίγμα 1 kg ασταριού ειδικού για πλαστικά με 4-5 kg νερό. Πολλοί αντί για ειδικό αστάρι παίρνουνε λευκή πρώτη ύλη πλαστικού και την αναμιγνύουν με νερό.

Το αστάρωμα επαλείφεται μια φορά με μπατανόβουρτσα. Στα μέρη όπου ο τοίχος συναντάσται με δομικά στοιχεία που θα χρωματισθούν διαφορετικά, το αστάρωμα γίνεται τοπικά με χρωστήρα.

 3. Βαφή

Περνιέται το πρώτο χέρι με πλαστικό χρώμα, λίγο αραιωμένο με νερό. Το χρώμα το παίρνουμε όπως μας το δίνει η βιομηχανία. Αν η απόχρωση δεν βρίσκεται σε αρμονία με την όλη σύνθεση μπορούμε να την απαλύνουμε προσθέτοντας λευκό πλαστικό ή να αναμείξουμε διάφορα χρώματα μεταξύ τους ώσπου να επιτύχουμε τον επιθυμητό χρωματισμό.

Μόλις στεγνώσει το πρώτο χέρι (τραβήξει) εξετάζουμε λεπτομερώς την επιφάνεια του τοίχου και κάνουμε τυχόν μικροδιορθώσεις της επιφάνειας (μερεμέτια). Αφού στεγνώσουν και τα μερεμέτια, περνάμε το δεύτερο και τελευταίο χέρι με πυκνότερο τώρα χρώμα.

Η βαφή του πλαστικού σε τοίχο γίνεται με τον κύλινδρο.

Αυτός ο τρόπος βαφής για εσωτερικούς τοίχους οικοδομών είναι ο πιο συνηθισμένος, γιατί : α) με σχετικά μικρό κόστος κατασκευής, μας δίνει άριστα αποτελέσματα, β) γιατί οι χρωματισμοί που επιτυγχάνουμε είναι ευχάριστοι και γ) γιατί έχουμε τη δυνατότητα μεγάλης ποικιλίας αποχρώσεων.

Επίσης πολύ εύκολα μπορούμε να ανανεώσουμε το χρωματισμό. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τον αρχικό χρωματισμό, αρκεί ένα χέρι για να επανέλθει το χρώμα στη αρχική του απόχρωση (φρεσκάρισμα). 

Β)Χρωματισμοί εσωτερικών σπατουλαριστών τοίχων με πλαστικό. 

Η εργασία αυτή περιλαμβάνει τα εξής στάδια :

 α) Καθάρισμα - τρίψιμο με γυαλόχαρτο.

Η εργασία γίνεται όπως έχουμε ήδη αναφέρει

 β) Αστάρωμα

Το αστάρωμα του τοίχου γίνεται, εδώ σε δύο χέρια. Το πρώτο στρώνεται με τη μπατανόβουρτσα και μετά το στέγνωμά του γίνονται τα μερεμέτια στην επιφάνεια του τοίχο. Κατόπιν περνάμε το δεύτερο χέρι με κύλινδρο ή μπατανόβουρτσα.

 γ) Σπατουλάρισμα

Το υλικό του σπατουλαρίσματος παρασκευάζεται ως εξής :

Σε 5/6 του τενεκέ με νερό (0,018 m3 x 5/6) προσθέτουμε δύο κουτιά γλουτολίνη (1/4 kg) και ανακατεύουμε καλά το μίγμα. Την άλλη ημέρα στο μίγμα προσθέτουμε 1 1/2 kg λινέλαιο και 1 kg στεγνωτικό. Με συνεχή ανάδευση προσθέτουμε στόκο σε σκόνη τόσο ώστε το μίγμα να πάρει την επιθυμητή πλαστικότητα. Θα χρειασθεί γύρω στα 6-7 kg στόκος. Αυτό το υλικό το απλώνουμε προσεκτικά με την πλατιά σπάτουλα (επιφάνεια λάμας ύψους 11,7 cm, πλάτος 16 cm) σε λεπτή στρώση σε όλη την επιφάνεια του τοίχου. Όταν στεγνώσει η στρώση αυτή γίνεται μικροσυμπλήρωση των ελαττωμάτων (ψιλοστοκάρισμα) και τρίψιμο της επιφάνειας με ψιλό γυαλόχαρτο Νο 2 ή 1. Επακολουθεί αστάρωμα και δεύτερη λεπτή στρώση σπατουλαρίσματος. Μετά την ξήρανση αυτής της στρώσεως η επιφάνεια τρίβεται ξανά με ψιλό γυαλόχαρτο Νο 1. Η επιφάνεια που θα έχουμε θα πρέπει να είναι απόλυτα λεία και εντελώς επίπεδη. Ακριβώς αυτό είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα της εργασίας του σπατουλαρίσματος. Να συμπληρωθούν δηλαδή οι μικροανωμαλίες της επιφάνειας με το σπατουλάρισμα και ο χρωματισμός να γίνει σε υπόστρωμα σταθερό. 

δ) Βαφή

Το βάψιμο γίνεται με πλαστικά χρώματα σε δύο στρώσεις. Η βαφή γίνεται με κύλινδρο.

Γ)Απλοί χρωματισμοί εξωτερικών τοίχων με πλαστικά χρώματα

 Η εργασία περιλαμβάνει τα εξής στάδια :

 1. Καθαρισμός

Ο καθαρισμός γίνεται όπως και στους εσωτερικούς τοίχους. Επακολουθεί και εδώ τρίψιμο με γυαλόχαρτο. Αν οι επιφάνειες που θα βάψουμε είναι από οπλισμένο τσιμεντοσκυροκονίαμα (μπετόν αρμέ), τότε εξομαλύνουμε τις μικροανωμαλίες με το σβουράκι.

 2. Επάλειψη λινελαίου

Την καθαρισμένη και απόλυτα στεγνή εξωτερική επιφάνεια, την αλείφουμε προσεκτικά με το χρωστήρα με μια στρώση βρασμένου λινελαίου στο οποίο έχουμε προσθέσει λίγο στεγνωτικό (Siccatif). Το λινέλαιο με την επίδραση του οξυγόνου της ατμοσφαίρας μετατρέπεται σιγά - σιγά σε στερεή, διαφανή και αδιάλυτη μεμβράνη (κρούστα), τη λινοξύνη. Φανερό είναι ότι η πρώτη αυτή επάλειψη με λινέλαιο της επιφάνειας των τοίχων γίνεται για να προστατεύσει τη βαφή από την υγρασία των εξωτερικών τοίχων. Σε αντίθετη περίπτωση οι χρωματισμοί απολεπίζονται (ξεφρουδάνε). 

3. Βαφή

Αφού στεγνώσει πολύ καλά η στρώση του λινελαίου, ο τοίχος βάφεται σε δύο στρώσεις με πλαστικό χρώμα. Υπάρχουν και ειδικά πιο ανθεκτικά πλαστικά χρώματα για βαφή εξωτερικών τοίχων.

Στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιείται παχύς πολτός  υδρασβέστου. Η άσβεστος πρέπει να έχει σβησθεί πριν από 2 τουλάχιστον εβδομάδες από τη χρήση της και να είναι καθαρή.

 Ο πολτός αυτός δεν είναι μόνο συνδετικό υλικό, αλλά έχει και έντονα λευκό χρώμα. Χρησιμοποιείται αραιωμένος με νερό (γαλάκτωμα υδρασβέστου). Συνήθως στο γαλάκτωμα αυτό προσθέτουμε ειδικό χρώμα όταν δεν θέλουμε λευκό χρωματισμό. Η ποσότητα του χρώματος πρέπει να είναι λίγη.

Οι απλοί αυτοί υδροχρωματισμοί εφαρμόζονται μόνο επάνω σε επιχρίσματα ασβεστοκονιαμάτων.

 Η παρασκευή του διαλύματος γίνεται ως εξής :

- Διαλύουμε καταρχήν τον πολτό της υδρασβέστου με νερό σε αραιό διάλυμα μέσα σε ένα δοχείο  (τενεκές). Ο τενεκές  είναι το κυρίως δοχείο αναμίξεως των τεχνιτών (μπογιατζήδων). Με βάση αυτόν παρασκευάζουν τις αναλογίες τους.  Έχει όγκο περίπου 0,018 m3.

- Ρίχνουμε μικρή ποσότητα χρώματος και το μίγμα ανακατεύεται καλά με ένα ξύλο μέχρι να διαλυθεί και αναμιχθεί απόλυτα.

Η ποσότητα του χρώματος που θα βάλουμε, αν δε θέλουμε τη λευκή απόχρωση της υδρασβέστου πρέπει να είναι λιγότερη από το 10% του διαλύματος. Αν είναι περισσότερη, τότε η επίχρωση αποβάφει (βγάζει) με απλή επαφή. Αυτό γίνεται γιατί ο ασβέστης δεν έχει ισχυρή συνθετική ικανότητα.

 Αν θέλουμε να επιτύχουμε πιο έντονο λευκό χρώμα, τότε στο διάλυμα  προσθέτουμε λευκό του ψευδαργύρου (τσίγκο) στην ίδια αναλογία. Το διάλυμα αυτό επιστρώνεται με ψήκτρα (βούρτσα) που έχει μακρύ στυλεό (μπαντανόβουρτσα) πάντοτε σε επίχρισμα ασβεστοκονιάματος.

 Πριν την επίστρωση ξύνεται η επιφάνεια με τη σπάτουλα για να αφαιρεθούν μικροεπικολλήσεις κονιαμάτων και καθαρίζεται με πανί για να απομακρυνθούν αιθάλη, σκόνες, χώματα, κ.α.

 Το χρώμα στρώνεται σε κατακόρυφες λωρίδες για την πρώτη στρώση (πρώτο χέρι). Αφού στεγνώσει καλά η πρώτη στρώση, στρώνεται η δεύτερη (δεύτερο χέρι) σε οριζόντιες λωρίδες. Συνήθως περνάμε σταυρωτά 2 ως 3 χέρια. Για να μην αποβάφεται ο χρωματισμός, ρίχνουμε μαζί με το χρώμα και μικρή ποσότητα λινελαίου (160 gr κατά τενεκέ). 

Τους απλούς υδροχρωματισμούς με ασβέστη τους χρησιμοποιούμε για βαφή εσωτερικών και εξωτερικών τοίχων. Είναι ο φθηνότερος τρόπος χρωματισμού, αλλά έχει το μειονέκτημα της αποβαφής. Γι΄ αυτό δεν χρησιμοποιείται πια ο τρόπος αυτός παρά μόνο σε δευτερεύουσες κατασκευές (στάβλους, αποθήκες, κλπ.) Σε περίπτωση ανανεώσεως υδροχρωματισμών, η παλιά βαφή πρέπει να ξύνεται καλά σε όλη την επιφάνεια. Το ξύσιμο γίνεται με τη σπάτουλα.

Γενκά

Ο χρωματισμός των ορατών επιφανειών των διαφόρων μελών και στοιχείων που συνθέτουν ένα οικοδομικό έργο, γίνεται : 

α) Για λόγους προστασίας

Προστασία κυρίως χρειάζονται οι επιφάνειες των δομικών στοιχείων που είναι εκτεθειμένες στις διαβρωτικές επιδράσεις του περιβάλλοντος (π.χ. υγρασία, οι αλλαγές της θερμοκρασίας, οι χημικές επιδράσεις, οι επιδράσεις μικροοργανισμών, η ρύπανση, κ.α.). 

β) Για λόγους υγιεινής

Οι λαϊκοί τεχνίτες γνώριζαν ότι το ασβέστωμα (χρωματισμός με απλό διάλυμα υδρασβέστου) όχι μόνο βάφει, αλλά συγχρόνως απολυμαίνει τις επιφάνειες πάνω στις οποίες επιστρώνεται. Και σήμερα ο απλούστερος τρόπος καταπολεμήσεως των μικροοργανισμών (μούχλα) που τυχόν εμφανίζονται από υγρασία σε τοίχους είναι το ασβέστωμα. Ο ελαιοχρωματισμός επίσης τοίχων χώρων υγιεινής ή άλλης γενικής οικιακής χρήσεως (μαγειρεία) εφαρμόζεται πάρα πολύ και είναι από τις πιο φθηνές μεθόδους επικαλύψεως επιφανειών με βαφή που πλένεται. 

γ) Για λόγους αισθητικής

Οι χρωματισμοί των δομικών στοιχείων (εσωτερικών και εξωτερικών) ενός κτιρίου είναι βασικός παράγοντας για την καλαίσθητη εμφάνιση του όλου έργου. Από τα πρώτα χρόνια της αρχιτεκτονικής του ελληνικού χώρου η τελική χρωματική επεξεργασία ήταν το απαραίτητο αισθητικό συμπλήρωμα της γενικής συνθέσεως του έργου. 

Η μελέτη της χρωματικής συνθέσεως των κυρίων όψεων του κτιρίου, γίνεται παράλληλα με την αρχιτεκτονική μελέτη.

Σε χώρα όπως η δική μας με έντονο ηλιακό φως που δημιουργεί λαμπερές επιφάνειες και έντονες φωτοσκιάσεις, ο συνδυασμός των χρωμάτων στους εξωτερικούς χώρους χρειάζεται προεργασία και λεπτομερή κατά την εκτέλεση από τον τεχνίτη παρακολούθηση (επίβλεψη) επί τόπου. 

Ομοίως και οι χρωματισμοί εσωτερικών χώρων με αισθητικές αξιώσεις πρέπει να γίνονται σε συνδυασμό με το δάπεδο, τα έπιπλα και τα άλλα στοιχεία του χώρου (κουφώματα, κουρτίνες, τζάκια, κλπ.) που μετέχουν στη σύνθεση. 

Το χρώμα ως συνθετικό στοιχείο μπαίνει στην Οικοδομική με τρεις κυρίως τρόπους :

α) Με δομικά υλικά τα οποία διατηρούμε στο φυσικό ή τεχνητό χρώμα τους. Τέτοια είναι τα μάρμαρα, η ξυλεία καλής ποιότητας και χρωματισμού, τα πλαστικά (κυρίως οι πλαστικές περσίδες για εξώφυλλα κουφωμάτων), οι μεταλλικές κατασκευές από αλουμίνιο, όταν αυτό διατηρεί το φυσικό του χρώμα, κ.α.

Τα υλικά πρέπει να τα προστατεύουμε από τυχόν διαβρωτικές επιδράσεις επαλείφοντας με διαφανή βερνίκια για τις ξύλινες επιφάνειες ή με ειδικό λούστρο για τα μάρμαρα, κλπ.

β) Με χρώμα που μπαίνει στη μάζα κονιαμάτων πριν από τη διάστρωσή τους. Το χρώμα μένει στη μάζα και δίνει την τελική απόχρωση στο χώρο μετά την αποπεράτωση της εργασίας. Θυμίζουμε ως παράδειγμα τις περιπτώσεις εξωτερικές επιχρισμάτων, τριφτών, ραντιστών ή αρτιφισιέλ και τα χρωματιστά μωσαϊκά δάπεδα.

γ) Με χρώμα που επαλείφεται στην επιφάνεια του δομικού στοιχείου. Η εργασία αυτή λέγεται επίχρωση (βάψιμο) ή χρωματισμός. Διακρίνουμε τις αρχιτεκτονικές επιχρώσεις και τις επιχρώσεις προστασίας. Οι αρχιτεκτονικές επιχρώσεις διακρίνονται σε :

- Αρχικές επιχρώσεις, δηλαδή σ΄ αυτές που γίνονται για πρώτη φορά και δίνουν την τελική χρωματική εμφάνιση.

- Επιχρώσεις συντηρήσεως που έχουν σκοπό την ανανέωση (φρεσκάρισμα) παλιών αρχικών χρωματισμών.

Οι επιχρώσεις προστασίας έχουν ως αποκλειστικό σκοπό την προφύλαξη των στοιχείων του έργου που υπόκεινται σε επιδράσεις φθοράς όπως η οξείδωση, η διάβρωση, κ.α.

Την προέλευση, τον τρόπο παρασκευής, τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των κάθε φύσεως χρωμάτων και υλικών που χρησιμοποιούμε στους χρωματισμούς μας δίνουν τα σχετικά κεφάλαια του μαθήματος των Δομικών Υλικών. 

Οι τρόποι εφαρμογής των χρωματισμών, ανάλογα με τη χρήση των σχετικών εργαλείων, είναι για τις οικοδομικές εφαρμογές οι παρακάτω :

 - Χρωματισμοί με χρωστήρα (πινέλο ή βούρτσα).

- Χρωματισμοί με κύλινδρο (ρολλό).

- Χρωματισμοί με ψεκαστήρα (πιστόλι βαφής).

 Ο παλιότερος και ο περισσότερος χρησιμοποιούμενος ακόμα και σήμερα τρόπος είναι ο χρωματισμός με πινέλο. Με τη μέθοδο αυτή γίνεται η καλύτερη επαφή του χρωστικού υλικού με την επιφάνεια, ο πληρέστερος εμποτισμός της και η καλύτερη πρόσφυση της χρωστικής μεμβράνης. Επιπλέον οι απώλειες του υλικού είναι πολύ μικρές. Σε περίπτωση χρωματισμού ανώμαλης επιφάνειας ο τρόπος με πινέλο είναι ο μόνος που ενδείκνυται. 

Ο τρόπος χρωματισμού με κύλινδρο εφαρμόζεται για μεγάλες επιφάνειες. Είναι ο σύγχρονος τρόπος βαφής τοίχων, εσωτερικών και εξωτερικών, με πλαστικά χρώματα. Η εργασία με αυτή τη μέθοδο γίνεται πιο γρήγορα απ΄ ότι προηγουμένως, αλλά έχουμε εδώ λίγο μεγαλύτερη απώλεια υλικού. Δεν ενδείκνυται για στιλπνές επιφάνειες.

Σε τοίχο που έχει βαφεί με ελαιόχρωμα με χρωστήρα, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ανώμαλη σπειρωτή επιφάνεια (σαγρέ), την περνάμε όσο είναι νωπή με ειδικό κυλινδρίσκο που έχει ανώμαλη επιφάνεια (ρόλλερ).

Οι χρωματισμοί με ψεκαστήρι (πιστόλι βαφέα) δεν συνηθίζονται στην Οικοδομική. Είναι βέβαια γρήγορη μέθοδος, αλλά έχει μειονεκτήματα. Τα βασικότερα από αυτά είναι : 

- Χρειάζεται εκ των προτέρων παρασκευή σε μεγάλες ποσότητες χρώματος της ίδιας ποιότητας και της ίδιας αποχρώσεως.

- Πάντοτε υπάρχει κίνδυνος ραντισμού (πιτσιλίσματος) γειτονικών επιφανειών. Οι επιφάνειες αυτές κατά την εργασία πρέπει να καλύπτονται με προσοχή.

- Η απώλεια υλικού είναι σημαντική, κυρίως σε εξωτερικές επιφάνειες όταν φυσά δυνατός άνεμος.