Γενκά

Ο χρωματισμός των ορατών επιφανειών των διαφόρων μελών και στοιχείων που συνθέτουν ένα οικοδομικό έργο, γίνεται : 

α) Για λόγους προστασίας

Προστασία κυρίως χρειάζονται οι επιφάνειες των δομικών στοιχείων που είναι εκτεθειμένες στις διαβρωτικές επιδράσεις του περιβάλλοντος (π.χ. υγρασία, οι αλλαγές της θερμοκρασίας, οι χημικές επιδράσεις, οι επιδράσεις μικροοργανισμών, η ρύπανση, κ.α.). 

β) Για λόγους υγιεινής

Οι λαϊκοί τεχνίτες γνώριζαν ότι το ασβέστωμα (χρωματισμός με απλό διάλυμα υδρασβέστου) όχι μόνο βάφει, αλλά συγχρόνως απολυμαίνει τις επιφάνειες πάνω στις οποίες επιστρώνεται. Και σήμερα ο απλούστερος τρόπος καταπολεμήσεως των μικροοργανισμών (μούχλα) που τυχόν εμφανίζονται από υγρασία σε τοίχους είναι το ασβέστωμα. Ο ελαιοχρωματισμός επίσης τοίχων χώρων υγιεινής ή άλλης γενικής οικιακής χρήσεως (μαγειρεία) εφαρμόζεται πάρα πολύ και είναι από τις πιο φθηνές μεθόδους επικαλύψεως επιφανειών με βαφή που πλένεται. 

γ) Για λόγους αισθητικής

Οι χρωματισμοί των δομικών στοιχείων (εσωτερικών και εξωτερικών) ενός κτιρίου είναι βασικός παράγοντας για την καλαίσθητη εμφάνιση του όλου έργου. Από τα πρώτα χρόνια της αρχιτεκτονικής του ελληνικού χώρου η τελική χρωματική επεξεργασία ήταν το απαραίτητο αισθητικό συμπλήρωμα της γενικής συνθέσεως του έργου. 

Η μελέτη της χρωματικής συνθέσεως των κυρίων όψεων του κτιρίου, γίνεται παράλληλα με την αρχιτεκτονική μελέτη.

Σε χώρα όπως η δική μας με έντονο ηλιακό φως που δημιουργεί λαμπερές επιφάνειες και έντονες φωτοσκιάσεις, ο συνδυασμός των χρωμάτων στους εξωτερικούς χώρους χρειάζεται προεργασία και λεπτομερή κατά την εκτέλεση από τον τεχνίτη παρακολούθηση (επίβλεψη) επί τόπου. 

Ομοίως και οι χρωματισμοί εσωτερικών χώρων με αισθητικές αξιώσεις πρέπει να γίνονται σε συνδυασμό με το δάπεδο, τα έπιπλα και τα άλλα στοιχεία του χώρου (κουφώματα, κουρτίνες, τζάκια, κλπ.) που μετέχουν στη σύνθεση. 

Το χρώμα ως συνθετικό στοιχείο μπαίνει στην Οικοδομική με τρεις κυρίως τρόπους :

α) Με δομικά υλικά τα οποία διατηρούμε στο φυσικό ή τεχνητό χρώμα τους. Τέτοια είναι τα μάρμαρα, η ξυλεία καλής ποιότητας και χρωματισμού, τα πλαστικά (κυρίως οι πλαστικές περσίδες για εξώφυλλα κουφωμάτων), οι μεταλλικές κατασκευές από αλουμίνιο, όταν αυτό διατηρεί το φυσικό του χρώμα, κ.α.

Τα υλικά πρέπει να τα προστατεύουμε από τυχόν διαβρωτικές επιδράσεις επαλείφοντας με διαφανή βερνίκια για τις ξύλινες επιφάνειες ή με ειδικό λούστρο για τα μάρμαρα, κλπ.

β) Με χρώμα που μπαίνει στη μάζα κονιαμάτων πριν από τη διάστρωσή τους. Το χρώμα μένει στη μάζα και δίνει την τελική απόχρωση στο χώρο μετά την αποπεράτωση της εργασίας. Θυμίζουμε ως παράδειγμα τις περιπτώσεις εξωτερικές επιχρισμάτων, τριφτών, ραντιστών ή αρτιφισιέλ και τα χρωματιστά μωσαϊκά δάπεδα.

γ) Με χρώμα που επαλείφεται στην επιφάνεια του δομικού στοιχείου. Η εργασία αυτή λέγεται επίχρωση (βάψιμο) ή χρωματισμός. Διακρίνουμε τις αρχιτεκτονικές επιχρώσεις και τις επιχρώσεις προστασίας. Οι αρχιτεκτονικές επιχρώσεις διακρίνονται σε :

- Αρχικές επιχρώσεις, δηλαδή σ΄ αυτές που γίνονται για πρώτη φορά και δίνουν την τελική χρωματική εμφάνιση.

- Επιχρώσεις συντηρήσεως που έχουν σκοπό την ανανέωση (φρεσκάρισμα) παλιών αρχικών χρωματισμών.

Οι επιχρώσεις προστασίας έχουν ως αποκλειστικό σκοπό την προφύλαξη των στοιχείων του έργου που υπόκεινται σε επιδράσεις φθοράς όπως η οξείδωση, η διάβρωση, κ.α.

Την προέλευση, τον τρόπο παρασκευής, τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των κάθε φύσεως χρωμάτων και υλικών που χρησιμοποιούμε στους χρωματισμούς μας δίνουν τα σχετικά κεφάλαια του μαθήματος των Δομικών Υλικών. 

Οι τρόποι εφαρμογής των χρωματισμών, ανάλογα με τη χρήση των σχετικών εργαλείων, είναι για τις οικοδομικές εφαρμογές οι παρακάτω :

 - Χρωματισμοί με χρωστήρα (πινέλο ή βούρτσα).

- Χρωματισμοί με κύλινδρο (ρολλό).

- Χρωματισμοί με ψεκαστήρα (πιστόλι βαφής).

 Ο παλιότερος και ο περισσότερος χρησιμοποιούμενος ακόμα και σήμερα τρόπος είναι ο χρωματισμός με πινέλο. Με τη μέθοδο αυτή γίνεται η καλύτερη επαφή του χρωστικού υλικού με την επιφάνεια, ο πληρέστερος εμποτισμός της και η καλύτερη πρόσφυση της χρωστικής μεμβράνης. Επιπλέον οι απώλειες του υλικού είναι πολύ μικρές. Σε περίπτωση χρωματισμού ανώμαλης επιφάνειας ο τρόπος με πινέλο είναι ο μόνος που ενδείκνυται. 

Ο τρόπος χρωματισμού με κύλινδρο εφαρμόζεται για μεγάλες επιφάνειες. Είναι ο σύγχρονος τρόπος βαφής τοίχων, εσωτερικών και εξωτερικών, με πλαστικά χρώματα. Η εργασία με αυτή τη μέθοδο γίνεται πιο γρήγορα απ΄ ότι προηγουμένως, αλλά έχουμε εδώ λίγο μεγαλύτερη απώλεια υλικού. Δεν ενδείκνυται για στιλπνές επιφάνειες.

Σε τοίχο που έχει βαφεί με ελαιόχρωμα με χρωστήρα, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ανώμαλη σπειρωτή επιφάνεια (σαγρέ), την περνάμε όσο είναι νωπή με ειδικό κυλινδρίσκο που έχει ανώμαλη επιφάνεια (ρόλλερ).

Οι χρωματισμοί με ψεκαστήρι (πιστόλι βαφέα) δεν συνηθίζονται στην Οικοδομική. Είναι βέβαια γρήγορη μέθοδος, αλλά έχει μειονεκτήματα. Τα βασικότερα από αυτά είναι : 

- Χρειάζεται εκ των προτέρων παρασκευή σε μεγάλες ποσότητες χρώματος της ίδιας ποιότητας και της ίδιας αποχρώσεως.

- Πάντοτε υπάρχει κίνδυνος ραντισμού (πιτσιλίσματος) γειτονικών επιφανειών. Οι επιφάνειες αυτές κατά την εργασία πρέπει να καλύπτονται με προσοχή.

- Η απώλεια υλικού είναι σημαντική, κυρίως σε εξωτερικές επιφάνειες όταν φυσά δυνατός άνεμος.