Μείωση της τάξεως του 40% έχουν καταγράψει οι τιμές των ενοικίων γραφειακών χώρων κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, σύμφωνα με στοιχεία της Αθηναϊκής Οικονομικής-Jones Lang LaSalle, εξέλιξη που αντανακλά τις δυσμενείς συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά, απόρροια της συνεχιζόμενης ύφεσης και του μεγάλου αποθέματος κενών γραφείων. Οπως αναφέρει η εταιρεία, στην περιοχή επί και πέριξ του άξονα της Λ. Κηφισίας, τα ενοίκια σπανίως και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ιδιαίτερα αξιόλογων κτιρίων ξεπερνούν τα 13 ευρώ/τ.μ. σε μηνιαία βάση, ενώ στο κέντρο της Αθήνας το αντίστοιχο μέγεθος διαμορφώνεται σε 21 ευρώ/τ.μ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο 2004-2005, όταν τα ενοίκια γραφείων επί της Κηφισίας είχαν φτάσει στο απόγειό τους, οι τιμές προσέγγιζαν ακόμα και τα 25 ευρώ/τ.μ. Πάντως, σύμφωνα με την Jones Lang LaSalle, οι τιμές των ενοικίων προσεγγίζουν την ολοκλήρωση του καθοδικού τους κύκλου κι εκτιμάται ότι εντός των επόμενων 6-9 μηνών θα αγγίξουν το χαμηλότερο σημείο τους, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη σταδιακή ανάκαμψη της αγοράς.

Οπως επισημαίνει στην «Κ» η κ. Δίκα Αγαπητίδου, γενική διευθύντρια της Αθηναϊκής Οικονομικής, που εκπροσωπεί στην ελληνική αγορά την Jones Lang LaSalle, η αγορά γραφείων σήμερα χαρακτηρίζεται από έντονη κινητικότητα σε ό,τι αφορά τις ενοικιάσεις, με κινητήριο μοχλό της εξέλιξης αυτής την προσπάθεια των επιχειρήσεων για τη μείωση του λειτουργικού κόστους. Αυτή εκφράζεται κυρίως μέσω επαναδιαπραγματεύσεων συμβολαίων ενοικίασης προς τα κάτω, ενώ επιπλέον πίεση στις τιμές ασκούν και οι συγχωνεύσεις, απορροφήσεις και αποχωρήσεις εταιρειών από την αγορά, περιορίζοντας έτσι τις ανάγκες στέγασης των εταιρειών.

Οσον αφορά τις περιοχές με τη μεγαλύτερη δημοφιλία μεταξύ των χρηστών, τα σκήπτρα παραμένουν στα βόρεια προάστια, με σημείο αναφοράς τη Λ.Κηφισίας, όπου όμως πλέον η προσφορά είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση, ιδίως σε ό,τι αφορά τα παλαιά κτίρια, ηλικίας άνω των 20 ετών. Σημαντική ζήτηση παρουσιάζει και η Αττική Οδός, όπου όμως, λόγω του ότι δεν προβλέπονται χρήσεις γραφείων σε μεγάλο μέρος της, η εικόνα είναι αντίστροφη, δηλαδή η προσφορά δεν επαρκεί για να καλύψει τη ζήτηση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα παρουσιάζουν τα υποδεέστερης ποιότητας γραφεία στο κέντρο της Αθήνας, όπου πλέον η ζήτηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη και η προσφορά μεγάλη και διαρκώς διευρυνόμενη.

Ετσι, σήμερα, το απόθεμα κενών γραφείων (όλων των τύπων και ποιοτικών προδιαγραφών) υπολογίζεται ότι διαμορφώνεται σε 20% του συνόλου, ποσοστό που κρίνεται ιδιαίτερα υψηλό. Η μοναδική εξαίρεση, όπου υπάρχει μεγάλη πληρότητα, αφορά την κατηγορία των έτοιμων γραφείων, δηλαδή κτιρίων με όλες τις απαιτούμενες υποδομές για να λειτουργήσει μια σύγχρονη επιχείρηση. Τέτοια γραφεία αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια από διεθνείς ομίλους, όπως η Regus, αλλά κι εγχώριες, όπως η GBS και η A-Office. Σύμφωνα με την κ. Αγαπητίδου, η τάση αυτή αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει η κρίση στις επιχειρήσεις και την ανάγκη για ευελιξία.

Νέος χάρτης

Σημαντική είναι και η γεωγραφική αναδιάταξη των περιοχών εγκατάστασης των επιχειρήσεων, λόγω της κρίσης. Αφενός μεν δεν επαληθεύτηκαν οι προσδοκίες για την ελκυστικότητα που θα προσέφεραν νέες αρτηρίες και νέοι κόμβοι, με ένα από τα σχετικά παραδείγματα να αφορά τη Λ. Αθηνών. Ταυτόχρονα, η αναζήτηση χαμηλότερου κόστους έχει οδηγήσει αρκετές ελληνικές και πολυεθνικές εταιρείες σε περιοχές που παλαιότερα χαρακτηρίζονταν δευτερεύουσες (π.χ. εθνική οδός Αθηνών-Λαμίας, Μεσόγεια).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το πώς θα κινηθεί η αγορά τους επόμενους μήνες παρουσιάζει έρευνα της Aθηναϊκής Οικονομικής, που επιχειρεί να εντοπίσει τον συσχετισμό ανάμεσα στο οικονομικό κλίμα και την πορεία των ενοικίων. Οπως προκύπτει, υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στην πορεία του οικονομικού κλίματος, όπως αυτό μετριέται από τις περιοδικές έρευνες του ΙΟΒΕ και την πορεία των ενοικίων γραφείων. Ωστόσο, ο συσχετισμός αυτός εμφανίζει χρονική υστέρηση ενός έτους. Οπως αναφέρει ο κ. Χρήστος Κακκαβάς, επικεφαλής του τομέα παροχής λύσεων για εταιρικούς πελάτες της εταιρείας, «το οικονομικό κλίμα του έτους 2011 είναι στατιστικά σημαντικότερο για τα ενοίκια που ίσχυσαν το 2012 απ’ ό,τι η πορεία του οικονομικού κλίματος του έτους 2012. Αντίστοιχα, διαπιστώνουμε ότι τα ενοίκια στη Λ. Κηφισίας είναι πιο ευαίσθητα στις οικονομικές εξελίξεις, αντανακλώντας άμεσα τις όποιες αλλαγές, ενώ τα ενοίκια των γραφείων του κέντρου χαρακτηρίζονται από μια δική τους ιδιαίτερη δυναμική ή, αντίστροφα, αδράνεια, ανάλογα με τις εκάστοτε οικονομικές συνθήκες».

Πάντως, στο μέτρο που συνεχιστεί η ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας στο εξωτερικό, τάση που αντανακλάται εσχάτως στις θετικές μετρήσεις του ΙΟΒΕ για την άνοδο του δείκτη οικονομικού κλίματος (τον Νοέμβριο αυξήθηκε σε 79 έναντι 75,8 τον Οκτώβριο), η Αθηναϊκή Οικονομική-Jones Lang LaSalle αναμένει μια σταθεροποίηση των ενοικίων προς το τέλος του 2013. Εφόσον δε καταγραφεί έστω και μια μικρή οικονομική ανάκαμψη, αρχής γενομένης από το 2014, τότε ενδεχομένως κάποια στιγμή εντός του εν λόγω έτους να υπάρξει και μια μικρή άνοδος των ενοικίων.

kathimerini